De novelle inzake de aanpassing van het voorkeursrecht in de Wet Versterking Regie Volkshuisvesting is een goed voorbeeld van hoe een ontzettend slecht idee eerst te weinig aandacht krijgt en daarna half wordt gerepareerd.

In de Tweede Kamer werd het voorkeursrecht via een amendement uitgebreid. De duur ging van drie naar vijf jaar, met nog eens vijf jaar verlenging, en het hervestigingsverbod werd afgeschaft. Daarmee konden gemeenten het voorkeursrecht in theorie eindeloos vernieuwen, zonder voortgang in de planvorming en zonder druk om te presteren.

De Eerste Kamer komt nu terecht met een novelle die het eerdere voorstel corrigeert, het was een te grote inbreuk op het eigendomsrecht. De novelle herstelt de koppeling aan de planvorming (visie, programma, plan), brengt het hervestigingsverbod met de wachttijd van twee jaar terug en maakt het voorstel juridisch houdbaar. Gemeenten krijgen echter wel vijf jaar voor het vaststellen van een omgevingsvisie en nog eens vijf jaar voor het omgevingsplan. Dat betekent dat de totale maximale looptijd nu twintig jaar en drie maanden kan bedragen.

Laten we eerlijk zijn, vijf jaar voor een omgevingsvisie, een document dat vooral richting geeft, is al ruim bemeten. Nog eens vijf jaar daarna voor het omgevingsplan is ronduit traag. Gemeenten hebben nu al de neiging om “naar de deadline toe te werken”, verlengde termijnen zorgen in de praktijk niet voor meer slagkracht, maar juist voor meer vertraging. De druk om te leveren verdwijnt.

Zo kan een eigenaar in het uiterste geval meer dan twintig jaar beperkt worden in zijn eigendomsrecht, waarvan de eerste tien jaar zelfs zonder enig planologisch houvast. De vaak agrarische ondernemers in die gebieden worden zo vastgezet in onzekerheid. Bedrijven moeten kunnen vernieuwen en overleven lange periodes van onzekerheid niet.

Iedereen die wel eens grond verkoopt aan een gemeente weet hoe traagheid voelt, in besluitvorming, onderhandelingen, taxaties en deskundigenprocedures. Dáár ligt in de praktijk de grootste beperking van het eigendomsrecht, in de onmogelijkheid om een snelle, korte deal te doen waarmee je bedrijf verder kan.

Kortom, het voorstel lijkt juridisch netter, maar is praktisch slechter. Dit voorstel helpt de woningbouw niet vooruit, het vertraagt haar eerder.

En eerlijk gezegd, als 48-jarige deskundige ben ik niet van plan om met mijn klanten de volle twintig jaar uit te gaan zitten. Tegen die tijd zijn zowel het plan als deze deskundige grijs, bejaard en achterhaald (:>)

https://www.internetconsultatie.nl/novelleregievolkshuisvesting/b1